Cô Thi

Tản văn

Trong suốt 15 năm đi học, mình đều được các cô giáo yêu thương,  trong khi các thầy giáo ít ai có thiện cảm. Bút phê trong học bạ mỗi năm học, nếu là cô giáo chủ nhiệm, luôn luôn có câu: “Có chí tiến thủ”. Nếu là thầy giáo chủ nhiệm, thế nào cũng có câu: “Cần ngăn ngừa tính tự phụ”.

Cô giáo yêu thương mình nhất, coi mình như con, như em là cô Hoàng Thị Lệ Thi, cô ruột của Hoàng Hiếu Nhân, hồi chiến tranh được coi là thần đồng thơ của Quảng Bình.

Nhân chỉ làm có 33 bài thơ, in thành tập Đi nữa chú ơi, nổi tiếng như cồn, so với Trần Đăng Khoa không hề kém cạnh. Thơ Nhân thua thơ Khoa về độ tinh tế nhưng sâu hơn, có “tầm” hơn.

Những năm 1965-1968 chiến tranh phá hoại rất ác liệt, dân Quảng Bình thường chia con ra mỗi đứa mỗi nơi, nhỡ chết đứa này còn đứa khác, mình theo ba lên thung lũng Cao Mại miền Tây Quảng Bình, cách nhà chừng 30 km, trường trung cấp sư phạm của ba sơ tán ở đó.

Cô Thi hồi đó chừng 20 tuổi, xinh đẹp nhất trường, da trắng mịn, tóc dài quá gối, mắt bồ câu long lanh... đẹp lắm. Cô là học trò của ba. Năm đó mình học lớp năm, hôm nhập trường ba  dắt tay đến tận cửa lớp bàn giao cho cô, nói thầy trăm sự nhờ em. Cô nhìn qua học bạ, cười với ba, nói chà cu Lập học giỏi ri thầy còn lo chi. Ba  nói nó dại lắm, lại yếu, thầy thì công tác luôn, có gì em trông nom giùm.

Từ đó mình được cô chăm sóc hết sức tận tình, cái cúc đứt, cái áo rách cô đều khâu vá cho cả. Nhiều khi ba đi công tác vắng, mình ăn ngủ tại nhà cô luôn.

Cô kể chuyện vô cùng hay, toàn kể những tiểu thuyết lớn của Nga, Pháp. Tối nào cứ học xong, cô nằm giữa, mình nằm một bên, cháu cô là thằng Nhơn (sau này là nhà thơ Nguyễn Hoài Nhơn) nằm một bên nghe cô kể. Cô kể Những người khốn khổ hay đến nỗi sau này mình đọc lại cuốn ấy thấy không hay như cô kể. Hễ nghe cô nói thôi, ngủ là cả mình và thằng Nhơn đều réo không không, kể nữa kể nữa.

Ỷ thế được cô thương, lại là con của thầy cô, mình sinh ra chủ quan, nghĩ bụng mình làm gì cô cũng cho qua. Nhưng không. Một lần mình bắt con chuột con thả vào cặp con Lê, nó hét váng. Cô hỏi ai bày trò, con Lê chỉ mình, cô đã bắt mình đứng úp mặt vào tường đúng hai tiếng. Sau biết mình đứng đúng ổ kiến lửa, kiến cắn đỏ chân, cô vừa xoa dầu cho mình vừa khóc.

Một hôm cô bảo nộp vở soạn văn để chấm. Từ đầu học kì mình chẳng soạn bài nào, vội vàng soạn hai bài rồi đưa vở nộp cô, nói thưa cô em thay vở mới. Cô bảo đem vở cũ đây cô xem, mình tịt câm. Cô cho hai điểm, sau xoá đi cho 0 điểm, nói soạn bài không đầy đủ là hai điểm, nói dối trừ hai điểm còn 0. Đó là điểm 0 duy nhất trong suốt thời đi học của mình.

Thời đó học trò luôn phải đi lao động, gọi là vừa học vừa hành, con nít chẳng làm gì nhiều, chủ yếu nhổ sắn, trồng khoai... đại loại thế. Nhưng ba lo mình mất sức, viết cái thư gửi cô, xin cho mình được miễn lao động. Mình nhớ mãi cái thư cô gửi cho ba bảo mình cầm về có đoạn: Thưa thầy, học sinh của em không ai có ngoại lệ. Em xin lỗi vì đã không vâng lời thầy.

Hết lớp năm mình về lại Ba Đồn, cô đạp xe đạp đưa mình đi gần ba chục cây số đường rừng về tận bến đò Phù Trịch. Dọc đường cô cứ hỏi giận cô chuyện gì không, ghét cô chuyện gì không. Cô còn hát, nói cô hát mấy bài cho em nhớ. Đường rừng gập ghềnh, lồi lõm, đạp xe đã mệt, cô vửa thở vừa hát, có câu ngắt nhịp hai ba lần cô vẫn cứ hát.

Tới bến đò, đò chưa đi cô vẫn nói nói cười cười, nhưng đò vừa đi cô đã khóc oà, gọi với Lập ơi viết thư cho cô nha, Lập ơi viết thư cho cô nha. Ra đến nửa sông vẫn còn nghe tiếng cô gọi.

Khi đó mình cũng khóc, nghĩ bụng về nhà cái là viết thư cho cô ngay. Nhưng rồi mải chơi, khi viết nửa thư thì bỏ, khi viết xong thư thì không kiếm ra tem, khi dán xong thư nhưng không đi gửi... tóm lại ba chục năm mình không hề gửi cô một bức thư.

Vẫn nghe thông tin về cô, lấy chồng được hai đứa con, chồng bỏ, một mình nuôi hai đứa con cực khổ vô cùng ở Ba Trại, lúc nào cũng định bụng gửi cho cô ít tiền, tóm lại có cả nghìn lí do để suốt 30 năm mình không gửi cho cô xu nào. Có xa xôi gì đâu, từ Ba Đồn lên Ba Trại không đầy 20 cây số.

 Nghĩ mình còn quá một thằng khốn nạn, tết vừa rồi mình quyết định nhờ thằng Vinh (Nguyễn Quang Vinh) lái xe đi thăm cô. Dọc đường cứ đinh ninh gặp mình cô sẽ giận lắm, nhất định cô sẽ nói ờ các anh bây giờ nổi tiếng rồi, giàu có rồi, có nhớ đến ai nữa. Nhưng không. Cô ôm lấy mình hôn như hôn đứa con nít, khóc nấc lên, nói Lập ơi cô nhớ em lắm, Lập ơi cô nhớ em lắm.

Theo Ký ức vụn 1