Tết về lại nhớ

Tản văn

Tết nào cũng vậy, cứ qua giao thừa, vui vẻ với vợ con xong là mình ra một góc riêng, ngồi nhâm nhi chén rượu nghĩ và nhớ vẩn vơ. Càng về già càng hay nhớ chuyện thời con nít, nhớ nhất là bốn người bạn khổ đau của mình, đó là con Hà, thằng Hoàn, thằng Tý, thằng Dư.

Con Hà dong dỏng cao, trắng trẻo, tóc dài. Nhà nó năm chị em gái, ai cũng xinh. Mình chơi thân nó từ thuở mới một hai tuổi. Nhà nó ở sát nhà mình. Bé thì cùng đi chơi, lớn thì cùng đi học. Có bất kỳ cái gì nó cũng để phần cho mình, kể cả mấy lát khoai deo. Em nó đòi nó không cho, kiên quyết để dành cho mình. Mới 11 tuổi ngực nó đã nhú trái cau. Thỉnh thoảng nó lại vén áo cho mình xem đôi núm vú bé xíu của nó. Mình lấy ngón tay ấn ấn, hỏi, đau không? Nó nói, mới mọc hơi đau đau giờ hết rồi. Mình nhìn đôi núm vú say sưa, nói, hay hè hay hè. Nó nói, rồi to bằng người lớn tề. Mình nói, tởm hè. Nó lườm mình, nói, tởm răng mà tởm, phải to bằng người lớn để cho con bú chớ. Mình nhăn răng cười, nói, tởm!

Mình nhớ hôm đó mình được mạ cho năm hào, vừa đến lớp đã khoe với nó liền. Nó nói, để tao cất cho, mi cất mấy anh mi lấy mất. Mình nói, mai mi đi chợ mua ăn hết luôn. Nó hỏi mua chi? Mình nói, bánh tráng bánh đúc, chỉ hai đứa mình ăn thôi, không cho đứa mô hết. Nó nói, ừ... không cho đứa mô hết. Mình nói, ừ... không cho đứa mô ăn hết. Hai đứa vừa tranh nhau nói vừa nuốt nước bọt ừng ực.

Sáng chủ nhật ngủ dưới hầm, ngủ chán mắt thì thôi, nghe bom nổ ầm ầm cũng không thèm dậy. Đến khi chui ra khỏi hầm thấy mạ mình đứng nói chuyện với mấy người hàng xóm, nói, bom thả trúng chợ chết hết rồi. Lúc đầu cũng chỉ ngồi nghe thế thôi, sau sực nhớ sáng nay con Hà đi chợ, mình ù té chạy xuống chợ.

Chợ ở đầu làng, nằm dưới rặng trâm bầu. Bốn quả bom thả trúng chợ, nát bét hết, nước mắm, muối, bún, bánh đa, bánh đúc, thịt cá… lẫn trong máu, cát và thịt người. Mình chạy về nhà con Hà. Nhà nó chật kín người, cả nhà nó đang khóc rú. Mình chen vào. Con Hà nằm trên tấm chiếu hoa trải giữa sân, phủ một tấm vải trắng trùm kín đầu. Không thấy gì hết, chỉ thấy bàn tay nhỏ xíu của nó chuồi ra khỏi tấm phủ đang nắm chặt khư năm hào.

Khi đó mình không khóc, mình nhớ như in khi đó mình không khóc.

Thằng Hoàn là bạn học lớp 5 với mình, hồi mình sơ tán lên thung lũng Chớp Ri miền tây Quảng Bình. Nó sứt môi trên, sứt rất rộng, hầu như môi trên không có. Vì thế nó nói tiếng nghe bèn bẹt, lại ngọng, cô giáo thì nói cơ do, mình thì nó kêu thàn Lậc. Thằng Hoàn thông minh, làm toán nhanh như chớp nhưng chưa khi nào đạt học sinh tiên tiến, vì nó cho rằng học là ở lớp, còn ở nhà là chơi. Chưa bao giờ nó chịu làm bài tập về nhà. Cô giáo hỏi, sao không làm? Nó bảo, thơ co eng khô lèng (thưa cô em không làm). Cô giáo hỏi, tại sao em không làm? Nó nói, thơ co tài vì eng khô lèng (thưa cô tại vì em không làm), thế thôi. Điểm 0, điểm 1 nó không sợ.

Mình chơi thân với thằng Hoàn chỉ vì nó bẫy nhím, bắt gà rừng tài quá. Hôm nào cũng vậy, cứ học về, ăn xong là mình tót đến nhà nó liền, ngồi chầu chực để nó cho vào rừng với nó. Nhà nó lúc nào cũng có mỗi mình nó, mạ nó bỏ nhà theo trai khi nó chưa đầy hai tuổi, ba nó đi làm tối ngày mới về, mặc kệ nó muốn làm gì thì làm.

Lần đầu mình vào rừng với thằng Hoàn, bắt được hai con nhím, một con gà rừng. Nó đưa mình đến bên bờ suối nhỏ, rút sáo ra thổi. Nó thổi sáo mũi rất hay. Nó nói, tang thở ráng ra đái (tao thổi, rắn ra đấy). Tưởng nó nói chơi, ai dè nó thổi một lúc, một con rắn hổ mang to bằng cổ chân bò từ gốc cây trước mặt ra, khoanh tròn, say sưa nghe tiếng sáo. Cái đầu con rắn nhô cao, lắc lư theo tiếng sáo.

Mình sợ tái mặt, hỏi nó, mày thổi sáo gọi rắn làm gì? Nó bảo, tang nhớ mạ tang (Tao nhớ mạ tao). Mình cười, nói, mạ mày là con rắn à? Nó gật đầu, nói, ba tang nó mạ tang là cơng ráng đật (ba tao nói mạ tao là con rắn độc). Mình chẳng biết nói sao, ngồi im. Chẳng ngờ hết lớp năm mình về quê, năm sau thì nghe tin nó chết. Hỏi bạn bè vì sao thằng Hoàn chết, chúng nó bảo rắn cắn. Buồn ơi là buồn.

Thằng Tý ở làng Đông với mình. Nó bị mù hai mắt, mù bẩm sinh, mắt nó toàn lòng trắng như hai quả trứng chim. Suốt ngày nó ngồi ở gốc cây cừa trước nhà thổi sáo. Thổi rền rĩ bài này sang bài khác, đến khi kiệt sức thì nó ngủ. Nó ngồi tựa gốc cây cừa cứ thế ngủ. Nó ngủ không nhắm mắt, đôi mắt trăng nhỡn của nó mở to trông ra cánh đồng. Tuồng như nó không đi đâu, cứ ngồi thế, ăn ngủ ở đấy luôn, mạ nó van lạy thế nào nó cũng không chịu vào nhà, trừ khi mưa gió. Có hôm máy bay bỏ bom, ai nấy bỏ chạy tan tác, nó cũng cứ ngồi đấy. Vừa hết bom mình chui ra khỏi hầm đã nghe tiếng sáo của nó rồi. Mình chạy đến chỗ nó, nói, mi không vô hầm à? Nó ngồi im, rất lâu sau nó thở hắt, nói, răng bom thả nhiều rứa mà tao không chết hè.

Ngày tết nó mừng lắm, bà con qua lại ai cũng cho quà cho tiền mừng tuổi nó. Nó ngửi áo mới, hỏi, áo tao đẹp không? Mình nói, đẹp. Nó lại hỏi, áo mi đẹp không? Mình nói, đẹp. Nó hỏi, áo mạ tao đẹp không. Mình nói, đẹp. Nó nói, mi nói láo, mạ tao không có áo mới. Mình nói, răng mi biết? Nó nói, tao biết mùi áo mới. Rồi nó khóc, nói, nhưng tao nỏ biết đẹp là răng. Cứ mỗi lần nhớ đến câu nói của thằng Tý là mình ứa nước mắt.

Thằng Dư ở sát ngay sau hồi nhà mình. Nó bị dị dạng từ khi mới lọt lòng. Chân phải bình thường, chân trái có hai đầu gối, một đầu gối bình thường và một đầu gối mọc thêm ở giữa cẳng chân, có xương bánh chè đàng hoàng, không phải khối u, giống hệt cái đầu gối thật. Vì thế nó đi lại rất khó khăn, mỗi bước đi đều khuỵu xuống hai lần, y như người ta nhún vậy. Nó không có ba, mạ nó sinh hai đứa, nó là Dư, em nó là Thừa. Hình như mạ nó nghĩ không đẻ đứa nào thì mới đủ.

Mạ nó làm cách nhà bốn chục cây số, lâu lâu mới về. Hàng ngày nó cõng em bước bước nhún nhún đi từ nhà ra chợ rồi quay về, tổng cộng ba cây, trọn vẹn một buổi sáng. Mạ mình nói với nó, mày muốn mua gì bác mua giùm cho. Nó nói, không, lưng cõng em, bước bước nhún nhún cứ thế lết ra chợ rồi lết về, ngày nào cũng thế. Nhiều khi đi cùng đường, mình nói, đem tao cõng em cho đi cho nhanh. Nó nói, không, cứ thế lầm lì bước bước nhún nhún. Có hôm mưa to quá, mình nói, đem tao cõng em cho về mau không ướt hết! Nó nói, không, cứ thế bước bước nhún nhún trong mưa. Hình như óc nó không có khái niệm giúp đỡ hay nhờ vả, chưa thấy nó sang nhà ai bao giờ, kể cả ba ngày tết. Mình vẫn hay lân la sang nhà nó, hỏi cái gì nó cũng trả lời nhát một, ít khi nói quá ba từ.

Mặt nó trông sợ lắm. Mắt trái bình thường nhưng mí mắt phải là một khối thịt lớn trùm xuống đến tận cằm. Ai chưa quen, nhìn mắt nó ghê lắm, về không ăn được. Mình đã lật cái mí mắt phải nó lên, trong đó là một miếng thịt hồng tươi, nhầy nhụa máu. Vì thế mỗi khi nó khóc, mắt trái chảy ra nước mắt, mắt phải chảy ra máu. Sợ chết đi được. Nó ăn cơm, cúi gằm mặt và cơm, mí mắt phải nhúng cả vào bát, nó cũng mặc kệ. Mình hỏi nó, sao mày không vào viện cắt đi cho khỏi vướng? Nó cười, nói, không. Mình hỏi, răng rứa? Nó nói, trời cho.

Mình 17 tuổi, to cao như người lớn, nó vẫn bé vậy, không lớn thêm được chút nào. Tới19 tuổi đầu  nó vẫn bé tí, em gái nó còn lớn hơn cả nó. Chiều hôm đó, mùa hè năm 1974, mình đi thi đại học về gặp nó cõng em vừa đi vừa nhún trên đường cái quan, giữa nắng chang chang. Không phải cõng, nó khuân em như khuân một bao tải nặng trịch trên lưng. Em nó nằm sấp sau lưng nó, hai chân quệt đất, cứ thế để cho nó kéo đi.

Mình hỏi, em mày răg rứa? Nó nói, nóng. Mình nói, đem tao cõng em mày xuống viện cho. Nó nói, không, cứ thế bước bước nhún nhún. Mình giật lấy em nó đòi cõng thì thấy em nó lạnh ngắt, cứng queo từ lúc nào. Mình nói, em mày chết rồi. Nó nói, không, lầm lì kéo em đi, vừa đi vừa khóc, mắt trái dầm dề nứớc mắt, mắt phải dầm dề máu.

Nhiều lần muốn làm phim về bốn đứa bạn khổ đau của mình nhưng lần lữa mãi. Tết nào ngồi nhớ chúng nó đều nghĩ bụng nhất định năm sau phải làm phim, cho đến bây giờ phim vẫn chưa có. Thật buồn cho mình quá.

Rút từ Chuyện đời thường vớ vẩn