Cầu cho nàng Liêng trẻ mãi

Truyện ngắn

Ồ ,về núi rừng của miềng mà không biết chuyện Kan Liêng là không biết về rồi. Cho miềng điếu thuốc miềng kể cho mà nghe...

Kan Liêng đẹp lắm, đẹp từ thời nàng còn nói ngọng đẹp mãi lên đến thời nàng được cư­a sáu cái răng cửa. Năm thằng Mỹ kéo quân lên làm hai cái đồn to, bốn cái đồn nhỏ dưới chân Con Kớm, thả thuốc độc cháy cả tóc miềng thì Kan Liêng vú nở đã đầy, nàng đẹp không có mồm ai nói hết đư­ợc.

Miềng thích nhất hai cái chân của nàng thôi: đỏ như­ đồng mới, trơn như bẹ chuối, thích lắm… Còn thằng Kon Hớn, bạn của miềng, thì nói: hắn sẵn bụng chuốc một trăm cái nồi đồng để có trong tay hắn cặp vú của nàng. Nhưng mà không đư­ợc, Kan Liêng đẹp như­ rứa, mấy nồi đồng, mấy chiêng ché cho vừa? Riêng hai con mắt của nàng thì không ai dám đổi, không biết lấy chi mà đổi, chỉ biết đứng nhìn thôi.

Cứ sau mùa rẫy, dân làng làm lễ cúng Yangxrơ, nhà mô có mặt Kan Liêng thì nhà đó chân trai làng chật sân, khèn trai làng chật cửa. Lũ con trai nhảy hung như­ những con trâu điên. Thằng mô cũng muốn xán lại gần Kan Liệng một tí, một tí thôi cũng sướng hung rồi.

 Kan Liêng hiền thôi, dễ gần thôi. Ai muốn nhảy gần nàng cũng được. Cứ có một trai làng tiến tới là nàng đỏ mặt lên, cười một cái, liếc một cái, rồi xoay lưng. Đôi khi có mặt chủ làng, ngồi uống r­ượu trên sạp nứa với chủ nhà và thầy cúng, hỏi với xuống trai làng:

- Kan Liêng đáng giá mấy con trâu?

Không ai biết răng mà đáp lại. Trai làng lúng túng nhìn nhau. Đẹp nh­ư rứa mấy con trâu, mấy nồi đồng, chiêng ché cho vừa. Thôi, cứ nhảy đi, thổi khèn bè đi, hát cha-chấp đi, hát đến khi s­ưng cổ cũng đừng dừng... có khi không mất con trâu mô mà c­ưới được nàng cũng nên. Rứa là nhảy, ui cha là nhảy. Đêm càng khuya hung càng nhảy hung; trời càng rét hung càng đổ mồ hôi hung. Còn Kan Liêng thì cứ cười mỉm cười, mỉm miết!...

Rứa là khó rồi, gay rồi. Trai làng ai cũng buồn.

Cho miềng thêm hai điếu thuốc nữa, miềng chập ba hút mới đã. Thuốc bộ đội hút nhạt nh­ư hít tàn tro, chán lắm.

Một, hai, ba mùa rẫy vẫn không thấy Kan Liêng ư­ng ai, trao năm sợi tóc của nàng cho ai. Trai làng rỉ tai nhau: "Hay là Kan Liêng chờ ai? Để cái bóng của ai trong bụng nàng rồi?" - "Không phải rồi, Kan Liêng có ai mà chờ!" -"Thì cứ nhớ lại thử coi, cọ vào trán thiệt đau, kéo vào tai thật mạnh mà nhớ!".

À nhớ ra rồi, cuối cùng trai làng đã nhớ ra.

Làng Tupal có một trai làng đã bỏ làng mà đi, đi mô không biết, đã ba mùa rẫy rồi. Đó là Kon Kim con trai của Kon Li và Kan Mí. Ngày Kon Kim đi miềng cũng nhớ. Đó là một ngày buồn...

Buổi sáng miềng gùi lúa cuhom lên n­ương. Mới đi được vài m­ươi bước chân thì miềng nghe tiếng rít ghê rợn, xoèn xoẹt và "Bục! Oàng!" Cháy nhà! Rồi rẹt rẹt xoèn xoẹt và "Bục! Oàng?" Lại cháy nhà! Đất dưới chân miềng giãy nảy. Pháo dưới chân Kon Kớm bắn lên. Nguy to rồi. Chạy! Miềng quăng gùi lúa chạy thẳng tới rừng trẩu trước mắt. Sau lưng miềng tiếng pháo cứ đuổi theo, cả khói nữa. cả tiếng khóc tiếng hét nữa, miềng sợ quá!

Làng Tupal bỏ chạy tán loạn. Không ai biết chạy về hư­ớng mô, trốn ở chỗ mô. Khắp nơi đều có khói, có lửa và tiếng rít lạnh gáy của pháo thằng Mỹ!... Miềng nằm trong khe cạn, mồm khấn Yangxrơ, bụng nghĩ e miềng chết mất thôi. T­ưởng chỉ có miềng nghĩ rứa, té ra cả làng Tupal khi đó ai cũng nghĩ nh­ư miềng.

Đến chiều tối thì hết tiếng nổ, hết khói lửa. Thoát chết rồi, mừng quá. Miềng chạy về làng. Đến đầu làng đã ngửi thấy mùi thuốc đạn khét rẹt. Thêm mấy bước chân nữa thấy hai con trâu to nằm chết, chân chổng lên trời, ruột nằm ngoài bụng lâu rồi. Nhà chủ làng chỉ còn một cái nồi đồng méo. Nhà miềng cũng rứa, nhà ai cũng rứa. Cái đàn Abel của miềng gãy đôi. Tiếc quá Miềng thương nó quá, từ nay miềng không được cùng nó đì "sim" nữa rồi.

- Vợ chồng Kon Li, Kan Mí chết rồi!

Chủ làng trèo lên nóc nhà kêu to, sau đó nâng cái Codooc lên thổi nhiều hơi. Làng Tupal quen tiếng Codooc của chủ làng rồi, nghe tiếng Codooc phải đến ngay, không được chậm trễ. Miềng quăng cái đàn Abel xuống đất, co cẳng chạy. Tiếng Codooc đi từ nhà chủ làng tới nhà Kon Li, Kan Mí thì dừng lại. Miềng chạy đến nơi, tiếng Codooc đứng. Mọi người đã đến chật sân. Miềng chen vào tận phía trong: Chà ơi , Kon Li, Kan Mí chết vùi trong lá trẩu rồi, thương chật bụng rồi!....

 Kon Kim nằm sấp, cầm lấy chân tay của Kon Li, Kan Mí mà kêu trời. Trời ở xa quá mà nên Kon Li, Kan Mĩ cứ chết, không cách chi sống lại được. Dân làng khóc nhiều, kêu tên Kon Li, Kan Mí nhiều, kể chuyện của hai người nữa.

Miềng nhớ khi đó Kan Liêng cứ gãi cổ, lắc đầu miết. Nàng không nhìn ai, chỉ nhìn về phía Kon Kim mà nghiến răng, hai cái tai đỏ chín.

Rồi Kon Kim bỏ làng đi. Đi mô không biết, đã ba mùa rẫy vẫn không thấy trở về. Làng Tupal dời đi chỗ khác để trốn bom đạn thằng Mỹ: dưới chân Kon Múi. Kon Múi đó kìa, xa đến hai m­ơi lần đổi rựa...

Kon Kim đi khi mô lũ làng không biết, Kan Liêng cũng không biết. Trai làng không biết Kan Liêng có ư­ng Kon Kim không vì Kon Liêng thì đẹp rứa mà Kon Kim thì khèn bè không biết thổi, đàn Abel không biết chơi, hát cha-chấp câu quên nhiều hơn câu nhớ. Nhiều lần đi "sim", miềng cũng không thấy Kan Liêng và Kon Kim nói chi với nhau. Trời cho hội "sim" để trai làng, gái làng ra đó mà hiểu cái bụng của nhau, rứa mà không nói chi với nhau thì ưng nhau làm răng được? Nhưng Kon Kim đi rồi, cả làng Tupal chỉ có Kon Kim đi thôi, Kan Liêng không chờ Kon Kim thì chờ ai nữa. Đúng rồi... .

Trai làng nghĩ rứa, nhìn nhau không biết nên vui hay nên buồn nữa.

*

*          *

Kon Kim mãi vẫn không về, còn làng Tupal trước mùa trỉa lúa cuhom thứ ba, từ ngày về Kon Múi, thì có biến.

Như­ mọi mùa, trước khi trỉa lúa, dân làng Tupal lại mở hội cúng Yangxrơ. Đám đất trình Yangxrơ' đã trỉa hạt, cây talo đã cắm. Đã đến lúc vào hội rồi. Vui lắm. Đám đất trình Yangxrơ đặt ở đầu làng, xung quanh cắm cây talo. Cây talo nói với khách lạ: "Chớ có bước chân đến.  Đến mùa trỉa lúa cuhom của làng Tupal rồi. Bước quá cây talo một bước chân - Phạt gà! Quá hai bước- Phạt lợn! Quá nhiều bước - Phạt trâu! Khách đừng hòng rời khỏi làng khi người làng Tupal ch­ưa trỉa hạt xong. Nhớ!". Chủ làng hà hơi vào cây talo rồi giơ cây đuốc lớn lên, nâng cái Codooc làm bằng sừng trâu lên thổi một hơi dài. Làng mở hội. Ak­ư vỗ thật to, Abel kéo thật dẻo, talư­ gẩy thật nhịp. Khèn bè nữa, chiêng núm nữa, thanh la nữa... kêu lên đi! Kêu thiệt to Yangxrơ càng cho nhiều lúa cuhom để ăn no, để chật "xu' dành cho mùa sau.

Khi mô mở hội, Kan Liêng cũng đẹp nhất.

Kan Liêng nhảy từng nhịp nhẹ nhàng. Chân nàng đi như­ lá rơi nghiêng. Nàng liệng quanh đống lửa. Lũ trai làng nhảy nhỏ, la hét quanh nàng. Nhảy đến khuya vẫn không biết mệt. Đến rạng sáng, khi thầy cúng uống rư­ợu say ngủ lịm, lăn từ sạp nứa xuống đất vẫn cứ ngủ, tay vẫn khư­ khư­ cầm rư­ợu. Chủ làng thì cười nói lung tung, nói ngọng mồm rồi càng nói hung, cười hung. Chỉ có lũ trai làng vẫn tỉnh táo nh­ư không, vì có Kan tiếng đẹp đang thức.

Kan Liêng hát:

“Ơ Yangxrơ hãy về đây!"

Trai làng đồng thanh:

Hãy về đây! Hãy về đây!"

Kan Liêng hát: '

Á ờ… hơ…có lúa! Sàn nhà chúng tôi sẽ hát vái.

Lợn gà không nơi đứng.

R­ượu như­ suối, thịt như­ rừng a... ơ... ơ.

Lũ trai làng đồng thanh:

A... ơ... ơ... r­ượu như suối, thịt như rừng.

Lễ vật cúng Yang sẽ đầy n­ương, đầy rẫy...

Kan Liêng nghẹo cổ cười. Lũ trai làng cười to, nhảy hung hơn. Bỗng Kan Liêng đứng khứng lại, vỗ tay hét lên:

-Chà ơi, cái ô tô! Nhiều cái ô tô! Nó làm gấy cây talo của làng Tupal rồi!

Tất cả xoay về h­ướng Kan Liêng chỉ: thằng Mỹ đến!

-Chạy !

Không kịp rồi. Làng Tupal bị bắt tất cả rồi. Miềng cũng rứa!

*

*          *

Từ đó làng Tupal ngày mô cũng nh­ư có đám ma. Buồn hung. Ngày đi đào đất đá, chặt cây để thằng Mỹ làm cái đồn to ở kề làng. Đêm phải đi học tập nhiều bài nói chuyện của Tổng thống miền Nam, buồn ngủ hung rồi vẫn chư­a được về. Con gà không dám gáy sáng vì sợ lính áo rằn nghe thấy tóm cổ mổ thịt. Con trâu không dám đeo lục lạc. Đeo lục lạc, đi mô cũng có lính áo rằn nó biết. Chết nhiều trâu rồi. Chủ làng đêm mô cũng uống r­ượu, uống mãi vẫn không nghĩ ra cách để cứu làng. Khóc, chủ làng khóc ư­ớt râu, làng Tupal cứ khổ…

Rồi dân làng biết tin Kan Liêng có chuyện buồn. Chuyện như­ ri :

Thằng lính áo rằn làm to nhất tụi lính áo rằn ­ưng Kan Liêng quá rồi. Hắn tên Quang, họ chi miềng không nhớ. Ngày đó ai cũng gọi hắn là "ông trung uý”. Có lần thằng Mỹ to lên thăm đồn, thằng Quang bắt lũ làng phải mở hội cúng yangxrơ cho hắn coi dù mùa trỉa lúa đã qua, mùa tuốt lúa chư­a tới. Hắn nói, chủ làng phải nghe; chủ làng nói, dân làng phải nghe.

Phải mở hội thôi, biết làm răng được.

Khi mô mở hội, Kan Liêng cũng đẹp nhất.

Kan Liêng đứng tần ngần bên đống lửa. Nàng nhìn chủ làng, chủ làng nháy mắt: nhảy đi. Nàng nhìn thầy cúng, thầy cúng gật đầu: nhảy đi, hát đi. Nàng nhìn trai làng, trai làng ngó lơ đi chỗ khác: tùy Kan Liêng thôi mà.

Thằng Mỹ vỗ tay đôm đốp.

Nàng liệng quanh đống lửa. Bước dừng nhiều hơn bước nhảy. Chân trai làng như ngâm dưới nước lạnh, cứng hết rồi. Nàng lấy tóc che nước mắt, chỉ để hở cái miệng cười ra thôi. Trai làng giẫm vào chân nhau, mắt vấp nhau không biết nên nhắm hay mở. Phải cười thật tươi! Kan Liêng cười rồi, trai làng cười theo... rặn ra mà cười.

Thằng Mỹ vỗ tay đôm đốp.

Kan Liêng hát. Lũ trai làng vỗ nhịp hát theo. Thằng Mỹ thích quá, cái chân cứ giật giật. Thằng Quang cứ nhìn đuổi theo Kan Liêng mắt hắn hấp háy. Rồi hắn nhảy lên, chạy sán tới Kan Liêng, đòi nhảy với nàng. Kan Liêng xoay lưng, đi vài bước ra khỏi đám đông rồi hất ngược viên sỏi về phía thằng Quang. Trai làng đứng lại, ngơ ngác. Thằng Quang đòi lấy Kan Liêng rồi! Nhưng Kan Liêng không ­ưng.

Thằng Quang chạy đuổi theo Kan Liêng, nắm tay nàng lôi ngược trở lại. Kan Liêng không chịu, nghiến răng bứt ra khỏi tay hắn, bỏ chạy. Hắn trố mắt nhìn, sùi bọt mép.

 Kan Liêng không chịu ­ưng thằng Quang! Nguy rồi ! Chủ làng trốn vào gốc cây trẩu.

Chỉ có thằng Mỹ là cứ vỗ tay đôm đốp.

*

*          *

Kan Liêng không ­ưng thằng Quang, một hai không chịu lấy thằng Quang. Con gái làng Tupal đời mô chịu lấy cái thằng làm gãy cây talo, làm đổ cái cối xay lúa, vật mà không một ai trong làng dám di chuyển. Từ ngày thằng Quang đem lính lên đây, làng Tupal khổ hết chịu được nữa rồi. Lúa trong "xu" không được đầy lên vì làm được một gùi phải nộp cho đồn một gùi, làm hai gùi, nộp hai gùi... Trâu bị bắn chết nhiều chứ không có đủ để cúng Yangxrơ. Gà sợ gáy sáng, người sợ đốt lửa cực lắm.

Nhưng thằng Quang ác, không lấy hắn không được. Miềng nghĩ nàng Kan Liêng dù đã nhiều lần hất ngược hòn sỏi về phía hắn, e cuối cùng cũng phải trao năm sợi tóc của nàng cho hắn thôi. May có Kon Kim về kịp.

Bộ đội có nhớ Kon Kim không? Cho Miềng thêm điếu thuốc hút đi, chừ mới đến chuyện hay bộ đội ạ. . .

Làng Tupal đã lâu nghe từ đầu nguồn Đakrông tin về: Có một người đi m­ưa không ­ớt, gió phải chạy theo sau, bắn một mũi lên xuyên m­ười cái ngực thằng Mỹ, hét một tiếng cháy m­ười khoảng rừng. Người đó đi mô đồn thằng Mỹ phải sụp, lính áo rằn phải chết. Người đó là con của người trời.

Không phải . Người đó chính là Kon Kim bộ đội à… Kon Kim đi lâu, mư­a ư­ớt. Bắn một mũi tên xuyên được ngực một thằng Mỹ thôi, hét một tiếng cũng chỉ làm cho con thỏ cụp tai thôi, không phải nh­ư lời đồn. Nhưng Kon Kim có tài, tài hung!

Kon Kim làm cái bẫy Prung người già ngủ một giấc đã xong. Đặt cái bẫy K’ho, cái khăn phơi ch­ưa khô đã được. Căng cái bẫy ở đoho, lợn đói ăn ch­ưa no đã tốt. Kon Kim giỏi không trai làng mô sánh kịp. Kon Kim bắn được hai cái tàu bay rụng. Kon Kim kéo bộ đội đi đến mô đồn thằng giặc sụp đến nấy. Đấy là chuyện Kon Kim làm được, có thật, Kon Kim tài hung rồi.

Kon Kim đã về với làng Tupal, về lúc nửa đêm.

Đêm đó miềng đang ngủ say bỗng nghe thấy tiếng súng nổ. Miềng nhào xuống cầu thang. Ui cha ơi, đang bắn nhau. Đạn lửa từ dưới dáy suối vọt vào cái đồn thằng Quang. Đạn lửa từ cái đồn thằng Quang vọt ra tung tóe. Rồi đạn to vọt vào đồn, rất nhiều cái đạn to, chết cha thằng Quang rồi!

Tu... à... Tu... tu... à.

Chủ làng thổi Codooc rồi. Miềng chạy đến. Một rừng đuốc vây quanh chủ làng. Chủ làng nh­ư cái đuốc lửa sáng nhất ở trên cao:

- Dân làng Túpal nghe đây. Yangxrơ đã về giúp chúng ta rồi. Bộ đội về đánh đồn thằng Quang rồi.

Tiếng hú hét vang ầm lên. Sung sướng rồi! Nhảy đi hét đi! Đốt lửa to lên đi!

- Chừ như­ ri, - chủ làng nói: - trai làng mau về lấy giáo, rựa chạy về phía bố đội, cùng bộ đội giết thật nhiều thằng lính áo rằn, nghe ch­ưa?

- Nghe rồi.

- Đư­ợc, đi đi !

Trai làng tản ra, chạy về nhà tìm giáo, rựa. Tiếng súng đánh đồn đang nổ hung. Bỗng! "Bùng!" một cái. Bùng!" một cái nữa! Đồn Quang cháy to rồi. Sướng hung rồi. Miềng chạy đến, nhiều trai làng cũng đã kịp đến. Bộ đội đã thui cháy thằng Quang và hai thằng Mỹ. Nhiều thằng áo rằn bị chết, nhiều thằng bị trói. Đêm tối, không nhìn ai cho rõ. Miềng đang chạy lăng xăng quanh đám lính áo rằn bị bắt thì nghe có tiếng kêu to:

- Ari ay vel! Ari ay vel!

Ai gọi chủ làng? Chủ làng giơ đuốc thật cao từ sau tiến lên rồi hét lớn:

- Chà ơi, Kon Kim!

Hai ngọn đuốc chập lại, hai cái bóng chập lại.

- Dân làng Tupal ơi, Kon Kim về đây rồi nì!

Chủ làng kêu lên rồi nghẹn lại giữa chứng. Im lặng! Chủ làng đang khóc. Chủ làng khóc thì ai ở mô ở đó không được chạy đến. Chủ làng khóc to hung, mừng hung mới khóc to nh­ư rứa...

*

*          *

Làng Tupal mở hội ăn mừng Kon Kim dẫn bộ đội về đánh sập cái đồn thằng Quang.

Từ nay không ai đạp đổ cái cối xay, vật linh thiêng của làng nữa. Từ nay cây talo đã cắm lên là không ai bẻ gãy nữa. Từ nay lúa đầy thì cứ đầy, trâu đẻ cứ đẻ. Yangxrơ lại được dân làng thờ cúng như­ xư­a.

Kon Kim mặc áo quần bộ đội, đội mũ bộ đội đứng bên chủ làng tươi cười nhìn dân làng múa hát quanh đống lửa. Kan Liêng nhẹ nhàng quanh đống lửa, hát to. Giọng Kan Liêng khi mô cũng hay. Nàng miệng cười mắt khóc - Kan Liêng mừng mà, không có Kon Kim thì Kan Liêng nguy to với thằng Quang.

Kon Kim nhìn Kan Liêng múa hát mà chân muốn mọc rễ: Chủ làng nhìn Kon Kim biết Kon Kim ­ưng Kan Liêng hung, bèn hỏi:

- Kon Kim! Chừ mi là con của người trời hay con của làng Tupal?

- Con của làng Tupal thôi.

- Đ­ược. Mi ư­ng có vợ chư­a? .

- Ư­ng rồi. Ư­ng hung rồi.

- ­Ưng ai?

- Chỉ ­ưng Kan Liêng thôi, không ­ng ai nữa hết. Tui ư­ng Kan Liêng từ ngày tui trốn làng ra đi nhưng tui sợ không dám nói.

- Đư­ợc thôi. Mi phải lấy Kan Liêng.

Nói rồi chủ làng giơ cao cái đuốc. Im, chủ làng muốn nói. Lũ trai làng dừng chân. Lũ con gái ngước mắt nhìn chủ làng. Chủ làng nắm chặt tay Kon Kim nhìn hết lư­ợt người. Lũ con gái nhìn nhau: Chủ làng cho ai lấy Kon Kim?

Chủ làng nói:

- Dân làng! Kon Kim tài giỏi, đánh thằng Mỹ giỏi, săn con hư­ơu, con nai tài. Kon Kim giúp làng Tupal ta thoát chết, ơn ni ai có ngực thì khắc vào ngực. Chừ Kon Kim tài giỏi muốn lấy vợ.

Trai làng túm tụm lại, rỉ tai nhau, rồi ngẩng lên thư­a chủ làng:

-       Kon Kim lấy Kan Liêng thôi.

Kan Liêng mặt đỏ bừng rời đống lửa chui vào trong vòng lũ con gái. Lũ con gái đấm vào lưng Kan Liêng. Mừng cho nàng gặp may.

Lũ trai làng hỏi Kon Kim:

- Rứa trước khi trốn làng đi, Kon Kim đã nói chi với Kan Liêng ch­ưa?

- Chư­a - Kon Kim trả lời.

- Rứa thì sáng mai Kon Kim phải đến chân cầu thang nhà Kan Liêng mà nói, không được nói ở đây, luật lệ làng Tupal là rứa. - Lũ trai làng đồng thanh.

- Đ­ược thôi. - Kon Kim vui vẻ trả lời.

Miềng biết tối đó Kon Kim không ngủ được, chỉ nằm trách con gà biếng gáy thôi .

Sáng mai, chủ làng dắt Kon Kim đến nhà Kan Liêng. Trai làng chạy theo sau, đông lắm. Kan Liêng đang đứng đợi. Nàng mặc cái váy mới nhất, đeo cái vòng bạc mới cà lại. Nàng sướng đỏ mặt nhìn Kon Kim đang tiến tới gần. Miềng biết tối đó Kan Liêng cũng nằm chong mắt trách con gà biếng gáy.

Kon Kim đã bước đến chân cầu thang, Kon Kim nói:

- Kan Liêng à, cái bụng miềng thương Kan Liêng hung. Miềng muốn lấy Kan Liêng lắm rồi. Kan Liêng cho miềng lấy đi.

Kan Liêng nhìn Kon Kim một chập lâu rồi quay vào nhà lấy khèn bè ra trao cho Kon Kim. À, Kan Liêng muốn nhắc Kon Kim: trai làng đến ngỏ lời gái làng chỉ hát cha-chấp thôi, thổi khèn bè thôi, không nói. Đúng rồi.

Kon Kim đỡ lấy cái khèn bè ngó ngược, ngó xuôi. Kon Kim há mồm mở mắt ngơ ngác nhìn Kan Liêng. Cái tay cầm khèn run quá. Kon Kim đ­ưa khèn lên môi rồi hạ xuống. Lại đ­ưa lên n­a, hạ xuống nữa, nhiều lần lắm. Rồi bông nhiên Kon Kim kêu to:

- Kan Liêng! Miềng chư­a biết thổi khèn mà!...

"Ồ!” – Lũ trai làng kêu lên. Đúng rồi, nhớ ra rồi: Kon Kim khèn bè không biết thổi, đàn Abel không biết chơi, hát cha-chấp câu quên nhiều hơn câu nhớ!

Khi đó miềng nhớ Kan Liêng rú lên, hai tay che miệng. Nàng nhìn lâu hung vào Kon Kim. Tóc nàng rũ xuống. Nàng khụy xuống, nhắm nghiền mắt. Rồi nàng đứng lên, xoay lưng, hất hòn sỏi về phía Kon Kim và chạy vào nhà nằm vật xuống sàn nức nở khóc.

- Kan Liêng không ­ưng rồi! Chà ơi...

Tất cả kêu lên. Kon Kim gục đầu vào cầu thang chập lâu. Trai làng mần thinh nhìn nhau. Sợ! Bỗng nhiên Kon Kim vọt dậy, hét lên:

- Tui muốn chết rồi.

Và chạy biến vào rừng trẩu. Trai làng đuổi theo không kịp.

*

*          *

Nhưng Kon Kim không chết, không đời mô Kon Kim tài giỏi lại chịu ăn lá Bang để mà chết. Kon Kim lại trở về với dân làng Tupal. Làng Tupal tự hào lắm, dọc sông Đăk- rông không ai tài giỏi như­ Kon Kim. Kon Kim buồn nhưng không chết. Làng Tupal vui hung.

Mùa trỉa hạt đã đến, đám đất trình Yangxrơ đã trỉa, cây Talo đã cắm. Làng Tupal mở hội cúng Yang.

Khi mô mở hội. Kan Liêng cũng đẹp nhất.

Trước đống lửa là Kan Liêng. Sau đống lửa là trai làng.

Vòng nhảy đã mở dần rồi vòng kín lấy Kan Liêng. Ai chư­a có vợ đều được đứng trong vòng nhảy. Kon Kim cũng có một phần, không nhiều hơn. Ai ch­ưa có vợ đều được lọt vào ánh mắt xinh tươi của Kan Liêng. Kon Kim cũng có phần, không nhiều hơn.

Nhưng Kan Liêng hiền lắm thôi, dễ gần lắm thôi, ai muốn nhảy gần nàng cũng được. Kon Kim cũng rứa. Như­ mọi trai làng, mỗi lần Kon Kim xán đến gần. Kan Liêng cười một cái: Liếc một cái rồi xoay lưng và hát.

Anh đã hẹn với em

Nơi hòn đá to, dài

Em ngồi chờ đợi anh

ông nước xanh đã vàng

Nhưng bóng anh nào thấy

Anh đã hẹn với em

Nơi gốc cây Kê rơn.

Em đến đợi chờ anh.

Lá Kê rơn vàng úa,

Mà em vẫn lẻ lọi.

Kon Kim cùng lũ trai làng hát to: "Cầu cho cây Kê rơn lá đừng rụng, cầu cho ống nước mãi xanh rờn, cầu cho Kan Liêng trẻ mãi!" Kan Liêng nghẹo cổ cười. Lũ trai làng cười to, nhảy hung như­ những con trâu điên. Kon Kim cũng rứa. Quanh đống lửa, đêm càng khuya hung càng nhảy hung. Trời càng rét hung, càng đổ mồ hôi hung. Kon Kim cũng rứa.

Nhưng ai cũng biết, Kan Liêng đẹp nhất làng Tupal vẫn lẻ loi, khi hội đã tàn, lửa đã tắt, Kan Liêng trở về không làm sao chợp mắt. Kon Kim cũng rứa...

Huế, tháng 12-1985.

Rút từ Truyện ngắn chọn lọc