Ông chưa tới

Chân dung

Tối qua mất ngủ dậy muộn, mở mobile thấy cái tin nhắn: “Ra sách mới à? Gửi cho anh một cuốn” Chẳng biết tin nhắn của ai, nhắn tin hỏi lại thì có reply liền: “ Anh Y. đây” À, nhớ rồi.

Cái anh này hay, mình chẳng bạn bè cánh hẩu gì, xưa anh làm sếp sở tỉnh N mình cũng chẳng lấy lộc của anh được chút nào, chỉ quen sơ vậy thôi, sao lại nhắn tin ra lệnh như bố mình thế nhỉ?

Anh là đạo diễn, cũng chẳng biết đạo diễn gì nữa, khi thấy anh làm sân khấu, khi thấy anh làm ti vi, có khi còn làm cả biên đạo múa, chỉ huy dàn nhạc. Anh học Hung về, học phê bình sân khấu 5 năm năm về viết đúng có một bài “Nét mới của một đoàn dân ca”, thứ bài báo mà mấy đứa nhà báo mới vào nghề vừa viết ngủ gật còn hay hơn.

Thế mà họp ở đâu có cơ hội phát biểu anh đều nhắc đến bài báo ấy cả, nhắc rất khéo, đại loại trong một bài báo của tôi có ý thế này, trong một bài báo của tôi có đặt vấn đề này, trong một bài báo của tôi đã đưa ra vấn đề này…. Ai không biết tưởng anh có nhiều bài báo lắm.

Cái cách anh đi lại, họp hành, nói năng được rèn giũa chu đáo không chê vào đâu được. Anh ngồi vào cuộc họp lặng lẽ khiêm nhường, tùy theo cử tọa hôm đó là ai để anh vắt chân chữ ngũ mắt lim dim hay ngồi nhô lên phía trước mắt mở to háo hức thành kính, lúc lúc lại ghi ghi chép chép.

Anh nói chậm rãi, từ tốn, hầu như không thừa thiếu một chữ nào, kể cả cách lấy giọng, ngắt hơi, thật phục quá đi mất. Không nói ý anh, mà thực thì chưa bao giờ tự anh có ý gì hay ho, anh nhắc lại ý của những người nói trước để lập thành cái ý của anh với cái kết bỏ lửng rất đẹp, lại càng phục nữa.

Ở lâu quen tính anh rồi, ngồi nghe anh nói buồn ngủ lắm. Bất luận vở kịch nào, khi phải nhận xét anh cũng chỉ mấy câu rất hoành tráng nhưng không có nội dung gì cả.

Đại loại cái này tình nhân văn cao nhưng chưa tới, vai nọ vai kia diễn có hồn nhưng chưa tới cái chất; cái này tiền đề triết học sâu nhưng chưa tới, vai nọ vai kia có chất nhưng tới cái hồn… rồi anh buông lửng với cái nhìn tươi sáng nửa như thầm phục nửa như tiếc rẻ.

Chả biết chưa tới là thế nào, tại sao chưa tới. Anh cứ chưa tới vậy thôi nhưng ít ai bắt bẻ. Vả, cũng chả biết bắt bẻ làm sao. Thằng Thỉ diễn viên kịch nói tỉnh N vỗ vai vợ anh, nói này, ổng ngủ với chị có tới không. Chị cười hi hi hi, nói chưa tới chưa tới. Từ đó anh em văn nghệ gọi anh là ông chưa tới.

Anh có cặp mắt đẹp mê hồn. Thằng Thỉ nói, mắt thằng cha nớ có ma. Còn thằng Minh nhà báo thì nói, mắt sát gái, tao có mắt của lão, tao giết hết gái Thủ Đô. Mình nghĩ chả phải, mắt anh sát lãnh đạo.

Bất luận lãnh đạo là ai, quen hay không, anh cũng có cái nhìn ngưỡng mộ, lấp lánh niềm tin yêu và chịu ơn. Mình đưa vợ con ra Thủ Đô, hay tin anh cũng được điều ra Thủ Đô làm sân khấu. Hôm mình ngồi uống cà phê với một ông Bộ trưởng, anh đi đến bắt tay chào, không xun xoe, không nói những lời nịnh thối, chỉ cái siết tay ấm áp và cái nhìn "sát lãnh đạo" kia cũng đủ để ông Bộ trưởng mấy phút sau bỏ mình sang ngồi nói chuyện với anh, dù trước đó họ không hề quen nhau.

Đám tang mẹ Bộ trưởng, tất nhiên mọi người đến viếng rất đông, mình cũng đến. Mình để ý thấy anh cúi mặt đi cuối đoàn, vẻ mặt trầm ngâm. Đến cái đoạn thắp hương anh chắp tay lên trán lầm bầm khấn rất lâu, đôi mắt ướt thành kính ngước lên quan tài. Rồi vẫn lẳng lặng đi cuối đoàn, anh bắt tay Bộ trưởng, nước mắt lưng tròng khẽ nấc lên hai tiếng rất nhỏ, anh ơi! Tiếng kêu đau buốt thấu đến tận tim.

Thằng Thỉ đi cạnh mình, rỉ tai nói, đ. mạ thằng diễn giỏi. Ai nấy viếng xong thì ra đứng góc vườn, tụm năm tụm ba nói cười như không. Anh khác, một mình ngồi yên góc vườn, mắt ngước phía tang lễ như là đang bái vọng, khuôn mặt sầu thảm vô biên. Thàng Thỉ nháy mình, nói, mi tới coi... hắn chọn chỗ ngồi gióng thẳng đến Bí thư đấy. Mình chạy tới, đúng y chang thằng Thỉ đoán, chỉ có chỗ ấy thì Bộ trưởng đứng cạnh quan tài mới nhìn ra thấy được. Phục lăn.

Đùng cái anh được điều về làm trưởng đoàn, ra ba bốn vở liên tục, vở nào cũng anh làm đạo diễn. Ai cũng biết anh học phê bình, biết gì đạo diễn mà đạo. Cái nước mình nó thế, đi xe máy mới cần bằng thôi còn thì làm gì cũng chẳng ai hỏi bằng đâu.

Anh làm đạo diễn thật khỏe re. Khai trương vở anh đứng nói rất cảm động, vở nào cũng một bài, đây là vở tâm huyết nhất của tôi, anh em hãy cùng tôi sống chết với vở. Làm cái nghề này cực khổ lắm anh em ạ, không có cái tâm sáng không làm được đâu.

Xong rồi anh giao cả đoàn tự dựng lấy với nhau, khi thì kêu họp hành bận quá, khi thì kêu đau đầu sổ mũi, kêu việc nhà rối tinh. Anh nói anh em cứ vỡ vạc đi, tôi về chuốt lại. Vở dựng xong rồi, đến đoạn chạy dây anh mới ngồi vào ghế đạo diễn chỉ trỏ đôi câu thế là xong. Vở nào cũng thế, trắm vở như một.

Trăm vở như một, đạo diễn- kịch bản- âm nhạc- thiết kế sân khấu phục trang- đạo cụ- đều anh với vợ con anh đứng tên. Dựng vở có trăm triệu, anh bỏ túi bảy, tám chục triệu ngon ơ.

Tất nhiên chẳng có vở nào có khách, chỉ đêm diễn báo cáo là ngựa xe như nước, người đến chật như nêm, xong đêm đó rồi thì vắng như chùa Bà Đanh. Mấy đạo diễn trêu anh, nói, đạo diễn là ông, kịch bản là ông, âm nhạc là ông, đạo cụ là ông , họa sĩ là ông , phục trang là ông…. thì khán giả cũng là ông thôi. Anh cười khì khì, nói khó lắm khó lắm.

Nhưng hội thảo sân khấu nào anh cũng nói nỗi đau sân khấu,. thực trạng sân khấu, bức bối sân khấu. Cái cách anh nói chậm rãi, da diết, với đôi mắt buồn thăm thẳm, ai không biết suýt khóc với anh.

Hôm hội thảo sân khấu không biết bàn chuyện gì đó quên rồi. Mọi người đang nói chế độ đãi ngộ cho nghệ sĩ. Anh giơ tay xin nói, đi lên bục rôi không thấy nói, cái đầu cứ cúi gầm, rất lâu sau mới ngẩng lên, mắt ướt sầu bi, nói, tôi chỉ nói thế này để mọi người hiểu: chị em nghệ sĩ đoàn chúng tôi mỗi đêm diễn chỉ được sáu chục nghìn, trong khi gần như đã lột hết váy xống, phơi hết ra rồi vẫn chỉ có sáu chục nghìn thôi…Anh nghẹn lại rất lâu, rồi như cố hắt ra uất nghẹn, nói đau lắm các đồng chí ơi… đau lắm.

Dứt lời thì anh về chỗ ngồi thừ, mặt buồn thăm thẳm, trông anh tội nghiệp vô cùng. Chỉ những người trong đoàn mới biết vở nào anh cũng bắt diễn viên mang phục trang là áo quần, váy xống cũ của vợ con anh. Giá mỗi thứ gấp đôi gấp ba đồ mới.

Hôm tập vở gì đó, hình như nàng Xinva thì phải, tranh thủ anh đi ra ngoài, thằng Thỉ giăng cái váy cũ của vợ anh ra, nói, cái váy này sếp phải đặt mua tận Sài Gòn đó nghe bà con. Cái váy gián cắn thủng khá nhiều lỗ nhỏ. Thằng Thỉ trùm cái váy lên mặt, vờ khóc nức nở, nói, đau lắm các đồng chí ơi… đau lắm.

Rút từ Bạn văn 1